نخود فرنگی و برداشت نخود فرنگی
زمان و تاریخ برداشت نخود فرنگی
نخود فرنگی از جمله حبوباتی است که هم به صورت پخته یا خام، جزء سبزیجات تازه محسوب می گردد. برداشت غلاف سبز نخود فرنگی زمانی است که پوست آن باد کرده و دانه ها کاملا غلاف را پر کرده باشند و رنگ آنها از سبز تیره به سبز روشن تغییر کرده باشد. بنابراین باید توجه کرد که رشد بیش از حد نخود فرنگی از کیفیت محصول می کاهد ( شیرینی کمتری داشته و کمی تلخ می شوند و رنگ آن ها به سبز زرد تا زرد تغییر می کند).
زمان رسیدن نخود فرنگی بسته به نوع آن از 80 تا 110 روز طول می کشد. انواعی که در اوایل فصل می رسند دانه های کمتری در غلاف شان دارند به طور معمول 3 تا 4 دانه اما انواعی که دیرتر می رسند 6 تا 8 دانه درون هر غلاف خود دارند. براى عرضه به بازار مصرف تازه خوری نخود فرنگی، برداشت کمى زودتر و بستگى به زمان کاشت و زودرسى رقم دارد. در کاشت پائیزه نخود فرنگی، برداشت محصول معمولاً در اردیبهشت ماه و در کاشت بهاره، برداشت محصول در تیرماه شروع شده و مدتی ادامه خواهد داشت. البته برای کارخانجات کنسروسازی تاریخ دقیق برداشت اهمیت زیادی دارد.
زمان برداشت بذور خشک نخود فرنگی زمانی است که غلاف های آن به رنگ قهوه ای روشن، مایل به زرد و یا رنگ کرم تغییر یابد و رطوبت بذر باید بین 10 تا 12درصد باشد. برداشت نخود فرنگی معمولاً 2 تا 3 روز طول می کشد و در هوای خشک و گرم دانه ها خیلی سریع می رسند و اگر برداشت به تأخیر افتد دانه ها آردی شده و غیر قابل استفاده برای کنسرو خواهد بود. برای تعیین تاریخ دقیق برداشت سعی شده است بوسیله روش های فیزیکی، درجه رسیدگی دانه را محاسبه نمایند. در دستگاهی به نام تکسترومتر قرار می گیرند و مقدار نیروی لازم جهت له کردن آنها مقیاسی است برای تردی دانه و ها این دستگاه در بیشتر کارخانه های کنسروسازی مورد استفاده قرار می گیرد و دستگاه دیگری به نام ماتوتومتر نیز در مزرعه به کاربرده می شود.
روش برداشت نخود فرنگی
در نخود فرنگی عملیات برداشت اکثرا در ایران با دست انجام می گیرد، ولی در کاشت وسیع درکارخانه های تبدیلی، عملیات برداشت با ماشین می باشد و عمل برداشت معمولا در 2 مرحله انجام می گیرد، در مرحله اول گیاه را تا نزدیک سطح زمین قطع و بوته ها را به صورت کپه هایی در داخل مزرعه قرار می دهند و در مرحله بعد با خرمنکوب، دانه ها را از غلاف جدا می کنند.
دانه کردن نخود فرنگی برای مصرف بازار تازه مشکل می باشد، زیرا باید پس از 6 ساعت حتماً آنها را مصرف کرد و در غیر اینصورت کیفیت آنها از بین رفته و سیاه می شود. کشت در سطح وسیع که بیشتر در کارخانه های کنسروسازی استفاده می شود، دانه کردن نخود فرنگی به وسیله ماشین صورت گرفته و دیگر با دست معمول نیست. امروزه سعی میشود دانه های نخود فرنگی را با سرد کردن ( منجمد کردن) به راه های دور حمل کرد. باین ترتیب استفاده از ماشین جهت دانه کردن بیشتر عملی خواهد شد.
برای برداشت ماشینی نخود فرنگی دو راه وجود دارد :
1- محصول برداشت شده بلافاصله در مزرعه به وسیله ماشین دانه می شود، حسن این روش این است که فقط دانه های آماده به کارخانه حمل می گردد و با توجه به اینکه بقایای نخود فرنگی یعنی شاخ و برگ و غلاف ها ارزش علوفه ای زیادی برای گاوهای شیرین داشته و ارزش آن معادل سیلوی ذرت می باشد این روش طرفداران زیادی پیدا کرده است.
2- محصول برداشت شده کلاً به کارخانه حمل می گردد و در آنجا به وسیله ماشین های ثابت دانه را جدا می سازند. این روش برای سطح های کوچک که استفاده از ماشین، اقتصادی نیست عملی است .
البته برداشت را می توان با ماشین های معمولی انجام داد و آنرا در ردیف ها قرار داده و محصول درو شده 24 ساعت درمزرعه باقی می ماند. تا راحت تر دانه ها از غلاف جدا شوند و ردیف ها به وسیله یک دستگاه جمع کننده از زمین جمع شده و به طور خودکار در داخل تریلر که در کنار قرار دارد می ریزد.
عملکرد نخود سبز در حدود تن 5-4 در هکتار است و اگر بذر آن خشک شود 5/1 تن در هکتار و مقدار محصول کل یعنی غلاف ها و دانه در حدود 17 تن و یا در این حدود خواهد بود.