تاریخ و زمان کاشت ذرت
با توجه به اینکه ذرت گیاهی است گرما دوست هنگامی که درجه حرارت خاک در سه روز متوالی به ۱۲-۱۰ درجه سانتی گراد رسید می توان اقدام به کشت نمود. از طرفی، عمده کشت ذرت بعنوان کشت دوم بعد از برداشت گندم و یا در بعضی از مناطق که بیشتر مشکل آب آبیاری دارند، بعد از قطع آب گندم و جو (مثل خراسان) انجام می شود بنابراین تاریخ کاشت باید بر اساس رقم مورد کشت، نوع اقلیم و زمان مناسب کشت محصول بعدی (پائیزه)، تعیین گردد. تاریخ کاشت مناسب ارقام ذرت در اقلیم های مختلف به شرح زیر می باشد:
کاشت ذرت در مناطق معتدل مانند زرقان فارس استان های اصفهان و خراسان
کشت اول ذرت در مناطق معتدل
در کشت اول ذرت دانه ای و سیلویی ارقام دیررس نسبت به ارقام متوسط رس و زودرس اولویت دارند. تاریخ کاشت اول زمانی است که درجه حرارت خاک مناسب باشد .(۱۲-۱۰) در مناطق معتدل استان های فارس و اصفهان جهت فرار از بیماری ویروسی کوتولگی زبر ذرت، می توان تاریخ کشت را حداکثر تا ۲۰ یا ۳۰ خرداد به تأخیر انداخت.
کشت دوم ذرت در مناطق معتدل
ذرت بیشتر در کشت دوم کشت می گردد. بنابراین تاریخ کاشت بلافاصله بعد از قطع آب گندم و جو و یا بعد از برداشت گندم و جو و تهیه زمین می باشد. ارقام دانه ای مناسب ارقام زودرس مثل هیبرید (فجر) تا تاریخ حداکثر ۲۰ تیر و ارقام زودرس متوسط رس مثل هیبرید دهقان را نیز می توان تا تاریخ حداکثر ۱۰ تیر کشت نمود. در صورت کشت ذرت علوفه ای می توان از ارقام دیررس و متوسط رس مناسب استفاده نمود.
کاشت ذرت در مناطق گرم مانند استان های خوزستان و کرمان
در مناطق گرم کشور، بدلیل جلوگیری از همزمانی دوره زایشی گیاه با درجه حرارت ۴۰ درجه سانتی گراد و بالاتر، کشت با تاخیر انجام می شود. برای جلوگیری از تأخیر در کشت گندم پائیزه و برداشت ذرت با رطوبت مناسب ارقام متوسط رس و متوسط - دیررس توصیه می گردند. مناسب ترین تاریخ کاشت ارقام دیررس در خوزستان ۲۵ تیر ماه تا ۵ مرداد می باشد در صورت نیاز به کشت ارقام زودرس تاریخ ۱۵ مرداد مناسب است. در استان کرمان تاریخ کاشت ارقام، دیررس نیمه دوم تیرماه حداکثر تا ۳۰ تیر و ارقام متوسط رس حداکثر تا ۵ مرداد و ارقام زودرس، حداکثر تا ۱۰ مرداد مناسب است.
کاشت ذرت در مناطق مناطق سرد مانند دشت اردبیل
در مناطق سرد کشور، ذرت دانه ای بعنوان کشت اول کشت می گردد بعد از گرم شدن و رسیدن درجه حرارت خاک در سه روز متوالی به ۱۲-۱۰ درجه سانتی گراد کشت ذرت انجام می شود.
ارقام مناسب دانه ای برای کاشت در این مناطق ارقام زودرس (مانند هیبرید فج) و ارقام زودرس - متوسط رس( مانند هیبرید دهقان) است.
توصیه های تحقیقاتی تاریخ کاشت برای مناطق عمده ذرت کاری کشور
تاریخ و زمان کاشت ذرت در استان فارس
بر اساس آزمایش های مختلفی که در مناطق معتدل استان فارس اجراشده است و جمع بندی نتایج آنها، تاریخ های مناسب کشت برای مناطق معتدل استان در جدول زیر نشان داده شده است.
در مناطق گرم استان فارس چنین آزمایش هایی اجرا نشده است اما داده های هواشناسی نشان از دمای ۴۰ درجه سانتی گراد و بالاتر از آن در ماه های تیر و مرداد در طی سال های مختلف داشته که این درجه حرارت برای تلقیح بلال ها مضر بوده و منجر به کاهش عملکرد خواهد شد. بنابراین کشت ذرت در مناطق گرم استان باید در تاریخی انجام گیرد که گلدهی و گرده افشانی آن با ماه های گرم تیر و مرداد و حتی در برخی مناطق تا ۱۰ شهریور مواجه نشود.
تاریخ و زمان کاشت ذرت در استان خوزستان
استان خوزستان با بالاترین سطح زیر کشت ذرت در بین استان های کشور از پتانسیل بیشتری برای افزایش سطح زیر کشت برخوردار است. استان خوزستان بخش های جنوب شرق ایلام و جنوب استان لرستان تا شهرستان پلدختر از نظر شرایط آب و هوایی جزء اقلیم نیمه گرمسیری است، به طوری که در اقلیم های ذکر شده واکنش هیبریدهای ذرت به عامل تاریخ کاشت یکسان است.
در شرایط استان خوزستان محدوده تاریخ کاشت توصیه شده برای ذرت ۲۰ تیرماه لغایت ۱۵ مرداد تعریف شده است اما عملکرد قابل برداشت در کل دوره ذکر شده یکسان نیست. در مدت ۱۴ روز از این دوره که ۲۸ تیرماه تا ۱۰ مرداد می باشد عملکرد دانه هر بلال ذرت رقم سینگل کراس ۷۰۴ مقدار ۱۷۰ گرم دانه خشک با رطوبت ۱۴ درصد خواهد بود از ۲۸ تیرماه تا ۲۰ تیرماه هر چه زودتر اقدام به کشت (اولین آبیاری ذرت) نماییم، عملکرد دانه هر بلال با ضریب افزایشی کاهش خواهد یافت. تاریخ های مناسب کشت ذرت بهاره و تابستانه به ترتیب در جداول زیرنشان داده شده است.
تاریخ و زمان کاشت ذرت در استان کرمانشاه
استان کرمانشاه یکی از استان های مهم کشت ذرت است. بدلیل تنوع اقلیم در این استان هر یک از اقلیم ها بطور جداگانه شرح داده می شود.
اقلیم معتدل شامل شهرستان های کرمانشاه، روانسر، هرسین، اسلام آباد، صحنه، بیستون و جوانرود .در این مناطق امکان کاشت در اول اردیبهشت ماه وجود دارد و حتی عملکرد بهتری بدست می آید اما معمولاً به دلیل بارندگی و وقوع سرما، امکان کاشت تا اواسط اردیبهشت مقدور نیست.
اقلیم سرد شامل شهرستان های کنگاور و سنقر رعایت تاریخ کاشت در این اقلیم، به دلیل فصل رشد کوتاه بسیار حساس می باشد تاریخ کاشت مناسب این اقلیم از ۱۵ تا ۲۰ اردیبهشت ماه می باشد تاخیر در کاشت به دلیل سرمای زودرس پاییزه در این اقلیم از ۲۱ تا آخر اردیبهشت ۲ درصد به ازاء هر روز بوده و پس از اردیبهشت و در صورت کاشت در اوایل خرداد امکان خسارت تا ۲۰ درصد وجود دارد کاشت زودتر هم به دلیل سرمای هوا توصیه نمی گردد. تجربه نشان داده که در تاریخ های کاشت اوایل اردیبهشت خسارت سرما تا ۴۰ درصد هم مشاهده شده است.
اقلیم گرم شامل شهرستانهای سرپل ذهاب ،قصر شیرین، گیلان غرب و ثلاث، کاشت ذرت در این مناطق از اول تا آخر تیر ماه رایج است کاشت زودتر از این زمان به دلیل مواجه شدن گلدهی ذرت با گرمای شدید هوا خسارت زا بوده و از طرف دیگر با توجه به تاریخ برداشت گندم، آماده سازی زمین زودتر از تاریخ فوق مقدور نیست. اما به دلیل طول فصل رشد طولانی این اقلیم تاخیر در تاریخ کاشت خسارت چندانی در پی ندارد. تحقیقات انجام شده در اقلیم گرم استان نشان داده است که بین کاشت در اول تیر ماه و اول مرداد ماه، اختلاف معنی داری وجود ندارد
تاریخ و زمان کاشت ذرت در استان کرمان
منطقه ارزوئیه، قطب عمده تولید ذرت در استان کرمان است. نتایج تحقیقات نشان داد که مناسب ترین تاریخ کاشت در ارزوئیه برای رقم هیبرید سینگل کراس ۷۰۴، تاریخ ۲۰ تیر ماه تا ۵ مرداد است به ازای هر روز تعجیل در کاشت از تاریخ ۱۰ تیر تا ۲۰ تیر تقریباً ۲ درصد کاهش عملکرد خواهیم داشت همچنین به ازای هر روز تأخیر در کاشت از ۵ مرداد تا ۲۰ مرداد حدود ۲/۵ درصد کاهش عملکرد اتفاق می افتد. تاریخ کاشت بعد از ۲۰ مرداد بدلیل کاهش شدید عملکرد توصیه نمی شود.
تاریخ و زمان کاشت ذرت در استان اصفهان
عکس العمل گروه های مختلف رسیدگی ذرت به تاریخ کاشت از لحاظ تولید عملکرد دانه بدین صورت است که در تاریخ کاشت های زودتر معمولاً همه ارقام (زودرس تا دیررس) به دلیل آلودگی به بیماری ویروسی کوتولگی زبر ذرت کاهش عملکرد شدیدی دارند و هرچه کاشت زودتر از تاریخ توصیه شده (۱۵ تا ۲۵ خرداد) انجام شود، میزان کاهش عملکرد دانه افزایش می یابد. در تاریخ کاشت های دیر، عملکرد دانه گروه های مختلف رسیدگی به یکدیگر نزدیک تر شده و در مواردی ارقام میان رس و زودرس برتری خود را نشان می دهند (بدلیل برخورد با سرمای زودرس پائیزه و عدم رسیدگی فیزیولوژیکی دانه ها در ارقام دیررس). بعبارت دیگر، ارقام زودرس تر در روند تغییرات تاریخ کاشت کمتر دچار تغییرات شدید عملکرد می شوند و در شرایط مختلف عملکردی نزدیک به پتانسیل تولید خود را نشان می دهند.
در مناطق سرد استان اصفهان امکان کشت ارقام دانه ای ذرت حتی ارقام زودرس وجود نداشته و صرفاً از ارقام ذرت سیلوئی استفاده می گردد در مناطق گرم استان اصفهان، عامل محدود کننده خطر برخورد با حرارتهای بالای ۳۸ درجه سانتیگراد در زمان گرده افشانی است. بدین لحاظ انتخاب تاریخ کاشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است مناسبترین زمان کاشت ذرت دانه ای در این مناطق دهه اول تیر ماه است .
تاریخ و زمان کاشت ذرت در استان خراسان رضوی
در مورد عکس العمل گروه های مختلف رسیدگی به تاریخ کاشت از لحاظ تولید عملکرد دانه، مشخص گردید که در تاریخ های کاشت زودتر، معمولاً ارقام دیررس عملکرد بالاتری دارند هر چه از زمان مناسب کاشت دورتر می شویم میزان کاهش عملکرد دانه ارقام دیررس تر افزایش می یابد. در حدی که در تاریخ کاشت های دیر عملکرد دانه گروه های مختلف رسیدگی به یکدیگر نزدیکتر شده و در مواردی ارقام زودرس، برتری خود را می دهند. بعبارت دیگر ارقام زودرس تر در روند تغییرات تاریخ کاشت کمتر دچار تغییرات شدید عملکرد می شوند و در شرایط مختلف عملکردی نزدیک به پتانسیل تولید خود را نشان می دهند